- بیمارستان تخصصی دی: تهران، خیابان ولیعصر، نبش شهید عباسپور
درماتیت سبورئیک چیست و چگونه درمان می‌شود؟
دراماتیت سبوره نوعی بیماری التهابی پوست است که عموما عود کننده و مزمن می‌باشد بیشترین محل بروز این بیماری در ناحیه پوست سر و صورت، قفسه سینه، بین سینه‌ها، زیر بغل، کشاله ران و نواحی دارای تراکم بالای غدد سباسه مشاهده می‌شود. دراماتیت سبوره معمولا با شوره سر همراه بوده و در دو دوره زندگی یعنی در دوران شیرخوارگی و دوران بزرگسالی می‌تواند در انسان ها ظاهر شود. این بیماری با قرمزی منتشر و پوسته ریزی در ناحیه پوست سر می‌تواند در ابتدا خودنمایی نموده و همراه با پوسته‌ها در ناحیه ابرو شیارهای پشت گوش و شیار خط خنده نیز همراه باشد.
در مواردی نیز بروز ضایعه در ناحیه کشاله ران به ویژه در نواحی دارای مو و ناحیه خط میانی قفسه سینه، ناحیه استرنوم (Sternum) نیز ممکن است مشاهده شود. این دراماتیت همراه با التهاب پوست در افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای مغز و اعصاب مانند بیماران دچار پارکینگسون، آلزایمر، سکته مغزی، تشنج، عقب ماندگی ذهنی و یا در جریان بیماری‌های اعصاب و روان مانند افسردگی، استرس، مشکلات عاطفی نیز مشاهده می‌شود. همچنین در جریان بعضی از بیماری‌ها با نقص ایمنی همچون ایدز، موارد بسیار شدید و سخت درمان شونده و عدم پاسخ به درمان دراماتیت سبوره ممکن است مشاهده شود.
بروز عفونت‌های ثانویه با میکروب‌های استرپتوکوک (Streptococcus) یا استافیلوکوکوس اورئوس نیز در جریان بیماری درماتیت سبوره شایع بوده و می‌توانند ایجاد تظاهرات بالینی مثل ایجاد دلمه (Crust) و یا ضایعات چرکی دانه دانه (pustules) و یا سلولیت(Cellulitis) نیز نمایند. نوعی مخمر چربی پوست لیپوفیلیک به نام مالاسزیا (Malassezia) که به صورت طبیعی در پوست انسان زندگی می‌کند و جز فلور طبیعی پوست محسوب می‌شود می‌تواند در جریان بروز این بیماری نقش داشته باشد.
این بیماری با توجه به ایجاد علایم بالینی چون بروز شوره، پوسته ریزی، خارش و قرمزی پوست گاهی می‌تواند با توجه به میزان و شدت آن باعث آزار بیمار گردیده و مانع از حضور شخص بیمار در جمع و مجامع عمومی گردد. این بیماری متاسفانه درمان قطعی ندارد و علی رغم وجود اقدامات درمانی متعدد و پرهزینه که گاهی با عارضه به دنبال درمان نیز می‌تواند باشد. معمولا عودت کننده و برگشت پذیر می‌باشد. مصرف بعضی از داروها از جمله مصرف کلرپرومازین(Chlorpromazine)، بوسپیرون (Buspirone)، متیل دوپا (Methyldopa)، ارسنیک (Arsenic)، گریزئوفولوین (Griseofulvin)، هالوپریدول (Haloperidol)، اینترفرون آلفا (Interferon Alfa)، فنوتیازین (Perphenazine) نیز می‌تواند باعث تشدید بیماری درماتیت سبوره گردد.
تشدید ضایعات درماتیت سبوره به دنبال کمبود مصرف ویتامین‌ها و عوامل تغذیه‌ای هنوز ثابت نشده است.
علائم بیماری درماتیت سبوره
علائم شایعی که در جریان این بیماری در بیمار می‌توان مشاهده نمود شامل پوسته پوسته شدن پوست در ناحیه سر صورت، قفسه سینه، کشاله ران، پشت گوش، خط خنده، ابروها که به صورت بروز پوسته‌های زرد سفید و یا مایل به خاکستری به عنوان اولین علامت می‌باشد. در برخی نواحی معمولا قرمزی پوست نیز می‌تواند همراه با خارش و گاهی ریزش موی در منطقه درگیر باشد. در موارد حادتر بیماری خارش شدید همراه با ایجاد دلمه ضخیم و پوشیده شده از پوسته‌های ضخیم سینه یا زرد به ویژه در ناحیه سر و صورت همراه با بروز ضایعات جوش و حتی درد در عمل ضایعات مشاهده می‌شود. در بزرگسالان شیوع بیماری در حوالی بلوغ و شدت آن در بالغین در دهه چهارم زندگی می‌باشد.
درماتیت سبوره در نوزادان در کمتر از سه ماهگی بین هفته‌های اول زندگی تا 3 ماهگی به صورت دلمه‌های متشکل از پوسته‌های به هم چسبیده زرد کدر رنگ و چرب در ناحیه پوست سر همراه با به صورت ایجاد و در ناحیه پوشک مشاهده می شود که می‌تواند منجر به نگرانی والدین نوزاد گردد، ولی به آسانی قابل درمان است و حتی خود به خود نیز بهبود می‌یابد. استفاده از شامپوهای ملایم و شستشوی منظم سر و عدم دستکاری پوسته‌ها بسیار در درمان موثر می‌باشد. میزان بروز درماتیت سبوره از میان جمعیت از زمان نوزادی تا بزرگسالی شامل 2% تا 5% جمعیت می‌باشد و شیوع آن در مردان بیشتر از زنان می‌باشد.
درمان بیماری درماتیت سبوره
ضایعات ایجاد شده در جریان درماتیت سبوره گاهی خود به خود فروکشی نموده و بیماری خاموش می‌گردد اما در مواردی که بیماری فعال و شخص گرفتار از وجود آن ناتوان می‌باشد استفاده از داروهای ضد خارش شامل آنتی هیستامین‌ها، داروهای کاهنده التهاب موضعی مثل کورتیکواستروئیدهای موضعی، داروهای کاهنده میزان مخمرهای کمک کننده به تشدید بیماری مالاسزیا مثل داروهای ضد قارچ موضعی و خوراکی، مصرف بعضی از ویتامین‌ها از جمله ویتامین‌های گروه B می‌تواند در درمان کمک کننده باشد.
استفاده از شامپوهای دارای مواد ضد قارچ مثل شامپو کتوکونازول (KETOCONAZOLE) و یا شامپوهای کراتوسیت که پوسته‌های سر را حل می‌کنند و از ایجاد مجدد پوسته جلوگیری می‌نمایند. شامپو سلنیوم سولفاید و یا شامپوی زینک پریتیون می‌توانند در درمان این بیماری موثر باشند. باید توجه داشت که مصرف داروهای درمان کننده این بیماری و همچنین شامپوهای مصرفی با بهبود درماتیت سبوره نباید به صورت یکباره و ناگهانی قطع مصرف گردند بلکه می‌بایست به تدریج و به آرامی و با افزایش فاصله زمانی مصرف دارو و شامپو با توجه به پاسخ به درمان جهت جلوگیری از عود مجدد بیماری استفاده نمود.
از نکات بسیار مهم و قابل توجه در موفقیت درمان این بیماری دوری از استرس، کم خوابی و تنش‌های روحی و روانی، درمان بیماری‌های زمینه‌ای مغز و اعصاب، اعصاب و روان و یا سایر بیماری‌های کمک کننده به کاهش ایمنی در شخص بیمار می‌باشد.
دکتر فریدون کمالی
متخصص پوست، مو و زیبائی
