یائسگی زودرس چیست و چگونه از آن جلوگیری کنیم؟

منوپوز یا یائسگی زمانی كه خون ریزی ماهیانه خانمها (قاعدگی) بطور دائم قطع شود، یائسگی گفته میشود كه این پدیده از سنین 45 تا 55 سالگی بطور متوسط و بیشتر در سن 51 سالگی اتفاق می افتد. حالا اگر این رویداد قبل از سن 40 سالگی باشد یائسگی زودرس نامیده میشود كه 1% موارد است. 5 درصد از خانم ها بین 40 تا 45 سالگی یائسه می شوند كه اخیرا آنها را هم جزو یائسگی های زودرس تلقی می كنند. یائسگی زودرس بعلت از دست رفتن و از كار افتادن فعالیت تخمدانهاست. از دست رفتن فعالیت تخمدان باعث قطع خونریزی ماهیانه، افزایش محرك های مغزی تخمدانها و كم شدن استروژن تخمدان ها می شود.

علت یائسگی زودرس

قطع قاعدگی و شروع علائم یائسگی كه به علت واماندگی كار تخمدانهاست بیشتر بدون علت است اما ممكن است به علت مشكل
اتوایمبون یا ژنتیك و یا عفونت تخمدانها، اختلال آنزیم ها و یا به علت سندروم های متابولیك، پرتو درمانی و شیمی درمانی و جراحی باشد.

1- علل ژنتیكی: در بعضی از بیماریهایی كه مربوط غیر عادی بودن كروموزم ها، مانند سندروم ترنر (45*O)، و تری زولی 18 و 13

2- علل متابولیكی:‌

• Galactosaemia
• Myotonic dystrophy
• alphahydroxylase deficieny 17

3- علل ایمنولوژیک Immunological:

• digeorge Syndrome
• Ataxia Telangiectasia
• (30 تا 60 درصد موارد) Mucocutaneous Fungal infection

4- علل عفونی:

• اوریون (Mumps)
• سل لگن 3 درصد

5- از علل دیگر كشیدن سیگار و همچنین تغذیه كم و بد و سابقه یائسگی زودرس در فامیل

6- تابیدن اشعه X به تخمدان ها یا دوز بالا
• شیمی درمانی: مواردی مانند متوتركساید Mercaptopurine ،actinomycin ،adriamycin که باعث واماندگی تخمدان ها بخصوص اگر بعد از 40 سالگی و یا دوز بالا پرتو درمانی باشد.

7- جراحی: بعد از برداشت رحم به تنهایی، به علت اختلال درخون رسانی به تخمدان ها 15 تا 20 درصد موارد یائسگی زودرس اتفاق
می افتد. برداشت هر دو تخمدان در جراحی و سرطانهای تخمدان.

علائم یائسگی و زودرس آن

از علائم شایع یائسگی كه حدود 75% موارد اتفاق می افتد، گر گرفتگی (Hot flash) می باشد كه بیشتر از قسمت سینه شروع شده و به سر و گردن می رسد. این گرفتگی بیشتر در شبها اتفاق می افتد و حدود 2 تا 3 دقیقه طول می كشد و چندین بار در روز و شب تكرار می شود و به مرور زمان از شدت و تكرار آن كاسته می گردد،‌ گر گرفتگی ممكن است با طپش قلب، اضطراب و قرمز شدن پوست همراه شود.

• از علائم دیگر یائسگی زودرس: ‌خشكی و كوتاه و باریك شدن واژن می باشد كه بمرور زمان اتفاق می افتد همچنین كم شدن میل جنسی، دردناك شدن مقاربت از علائم آن است.
• كمبود استروژن باعث مشكلاتی در سیستم ادراری نیز میگردد؛‌ مانند تكرر و بی اختیاری و دفع اضطراری ادرار می باشد.
• اختلال در خواب شبانه همراه با گر گرفتگی از علل ناراحت كننده این اتفاق است.
• پوكی استخوان ها، مشكلات روانی، خستگی از علائم دیگر یائسگی می باشد.

تشخیص یائسگی زودرس

با گرفتن شرح حال كامل از بیمار و آزمایشات هورمونی و در نهایت آزمایش سنجش تراكم استخوان ها، تشخیص یائسگی مسجل می گردد.

درمان یائسگی زودرس

بهترین درمان هورمون درمانی جانشینی یا HRT می باشد كه فوائد بسیار و عوارض چندی نیز دارد كه باید با پزشک متخصص مشورت و تجویز گردد.

دكتر علی اكبر شایان

متخصص زنان، زایمان و نازایی