سکته قلبی چیست؟ 3 راه پیشگیری از حمله قلبی

سكته قلبی (Heart Attack) كه به آن مرگ عضله قلب Myocardial Infarction نیز می نامند بدلیل انسداد رگ تغذیه ای قلب بوجود می آید. شریان (سرخرگ) بزرگ آئورت كه به تمام اعضای بدن خون می رساند اول از همه دو شاخه كوچک بنام سرخرگ كرونر راست و چپ از آئورت جدا می شود و با شاخه های متعددی كه دارد به كل بافت قلب خون رسانی می كند تا مواد غذایی و اكسیژن را به آن برساند. حال اگر شاخه ای از این شرائین (سرخرگها) كرونر انسداد پیدا كند به آن منطقه از عضله قلب خون نرسیده و سبب مرگ آن بخش از عضله قلب كه بوسیله این شاخه مشروب میشده میگردد كه به این پدیده سكته قلبی می گویند.

علت سكته قلبی چیست؟

علل انفاركتوس میوكارد به دو گروه تقسیم می شود:

علل تغییر ناپذیر: كه شامل سن،‌ جنس و عوامل ژنتیكی است. هرچه سن بالا رود این شانس افزایش می یابد. سكته قلبی در مردان زودتر از زنان اتفاق می افتد و در بعضی زمینه ژنی خانوادگی، سكته قلبی زود رس را سبب می گردد.

علل تغییر پذیر: این عوامل كه با پیشگیری و درمان تا حد زیادی قابل كنترل است عبارتند از: پرفشاری خون، دیابت،‌ چربی بالای خون بویژه كلسترل و بخصوص نوع بد آن كه LDL نامیده می شود، مصرف دخانیات، كم تحركی و چاقی. با كنترل ‌این عوامل مانند رعایت رژیم غذایی،‌ ورزش،‌ ترک اعتیاد و مصرف داروی ضروری برای فشار خون بالا،‌ كلسترول بالا و دیابت تا حد قابل توجهی میتوان سكته قلبی را به تعویق انداخت.

مكانیسم ایجاد سكته قلبی

عوامل نامبرده در فوق سبب رسوب كلسترل بد (LDL) در دیواره رگ تغذیه ای قلب (Coronary artery) می شود و فضای درون رگ را تنگ میكند به این رسوب چربی در رگ تصلب شرائین (Atherosclerosis) می گویند. و وقتی بدلیلی ضربان قلب بالا رود مثل فعالیت بدنی زیاد ( دویدن،‌ سربالایی رفتن و غیره) میزان خون رسانی در رگ تنگ كاهش یافته، آن قسمت وابسته به رگ مزبور دچار كم خونی میشود و بدلیل بوجود آمدن مواد غیر طبیعی اعصاب عضله قلب را تحریک كرده و سبب درد می شود كه به آن آنژین صدری Angina Pectoris گفته میشود كه با ایستادن و استراحت رفع می شود.

حال اگر پوسته نازک روی این پلاک چربی ( LDL ) پاره شود فورا پلاكت های خون و بدنبال آن گلبولهای قرمز خون در محل جمع شده و تنگی رگ را به انسداد كامل تبدیل میكنند كه خون رسانی به آن قسمت از عضله قلب قطع می شود و عضله دچار مرگ میشود كه به آن مرگ عضله قلب، انفاركتوس میوكارد (Myocardial Infarction) می گویند كه با درد شدیدتر، تعریق،‌ تهوع، استفراغ،‌ تنگی نفس و گاهی بیهوش شدن و در مواردی كه میزان مرگ عضله وسیع باشد، بیمار دچار شوک و مرگ میگردد.

راهکارهای درمان حمله قلبی

در مواقعی كه علائم آنژین قلبی ظاهر می شود، فورا آن را بحساب ناراحتی گوارشی و دردهای دیگر نگذارید بخصوص در افراد مسن و هرچه زودتر به پزشک مراجعه بفرمایید.

اگر علائم سكته قلبی ظاهر شد، بلافاصله با آمبولانس بیمار را به یک مركز درمانی قلب (بیمارستان) برسانید چون امروزه امكان بازكردن فوری رگ بوسیله متخصصین قلب اینترونشنال كاردیولوژی وجود دارد كه با بالون آن را باز كرده و برای باز نگهداشتن آن، وسیله ظریفی بنام استنت (Stent) در آن قرار می دهند كه مردم به آن فنر میگویند.

در مورد درمان از داروی ضد پلاكت مثل آسپرین و مشابهات آن داروهای ضد چربی بخصوص استاتین ها (Statins)،‌ داروهای ضد فشار خون بالا و دیابت استفاده می شود . البته رژیم غذایی،‌ كاهش وزن در افراد چاق با ورزش بسیار مهم است. ترک سیگار و سایر دودها از اهم روش های درمانی و پیشگیری است.

برای تشخیص تعداد رگ های تنگ و درصد آن از روش های مختلف مثل تست ورزش بویژه همراه با تالیوم، سی تی آنژیوگرافی، استرس اكو كاردیوگرافی و نهایتا قطعی ترین راه تشخیص، آنژیوگرافی استفاده که وضع بیمار روشن می شود.

سه راه درمان سکته قلبی

1. درمان طبی: درمانی طبی كه از روش اصلاح سبک زندگی (Life style modification) مانند ورزش،‌ رژیم غذایی درست و ترک دخانیات استفاده می شود. از طرفی داروهای ضد كلسترول، كنترل قند در دیابتی ها و مبتلایان به فشار خون بالا باید استفاده نمود.
2. درمان با آنژیوپلاستی Angioplasty: این كلمه كه بمعنی ترمیم رگ می باشد توسط متخصصین مربوطه با وسیله بادكنكی ظریفی بنام بالون (Balloon) تنگی را باز میكنند و چربی را به دیوار رگ فرو میكنند كه فضای داخلی رگ (Lumem) باز شود و برای اینكه دوباره بر نگردد و تنگی مجدد ایجاد نكند استنت را روی آن قرار میدهند كه مانند یك داربست آن را نگهدارد.
3. جراحی و بای پس كرونر: در این روش كه در مواقعی انجام می شود كه عروق كرونر برای درمان طبی یا آنژیوپلاستی مناسب نیست و باید با استفاده از سرخرگ هایی مثل سرخرگ پستانی چپ (Left Mammary artery) و یا سیاهرگ هایی كه از اندام تحتانی برداشته می شود، مجرائی را از آئورت، به بعد از محل تنگی و یا انسداد رگ مربوطه متصل می كنند. با این روشهای درمانی، بسیاری از بیماران نجات می یابند.

پیشگیری از سکته قلبی

همیشه پیشگیری ارزش بیشتری نسبت به درمان دارد. همه افراد باید با مراجعه به پزشك برای چک آپ (معاینه كلی، ‌بخصوص گرفتن فشار خون و آزمایش های روتین لابراتوری) از وضعیت سلامت یا بیماری خود آگاه شوند. از دخانیات و مصرف نوشابه های الكلی زیاد، ‌چاقی و پرخوری،‌ بیحركتی و ورزش نكردن پرهیز نمایند و در مواقع علائم مشكوك كه در بالا ذكر شد بموقع به پزشك متخصص قلب مراجعه نمایند.

دکتر محمود هاشمیان

متخصص بیماری های قلبی و عروقی